space
 
Kampania Wrześniowa 1939 | Wojna Obronna 1939 | IV Rozbiór Polski | Kampania obronna 1939 | Polendfeldzug 1939 | Polish Campaign 1939 | Feldzug in Polen 1939

Strona główna 

  

Forum

  

Artykuły 

  

Bitwy i potyczki

  

Organizacja

  

Uzbrojenie

  

Biografie

  

Galerie

   Odwiedź nasz profil na Facebooku i zostań naszym fanem!  

 Kontakt 


« cofnij

Iłżecki wrzesień, cd.

9 września, sobota

Natarcie 12 DP

W czasie gdy dopełniał się los 3 DPLeg. do natarcia szykowały się oddziały 12 DP. Zgodnie z ustaleniami z narady z dnia poprzedniego jaka odbyła się ok. godz. 18-tej w obecności gen. Skwarczyńskiego gen. Paszkiewicz wydał rozkazy do nocnego przemarszu 12 DP do lasów na północny zachód od Lipska. Marsz miał odbyć się w dwóch kolumnach: północnej dowodzonej przez dowódcę 54 pp ppłk dypl. Pokornego i południowej pod dowództwem płk dypl. Łańcuckiego. Kolumna północna miała wyruszyć po osi Kotlarka-Prędocin-Ciecierówka o godz. 22. W skład kolumny wszedł III 54 pp, I/52 pp, III/51 pp, resztki Grupy płk dypl. Glabisza, kompania sztabowa 12 DP, dywizyjne kompanie kolarzy i ckm, plutony specjalne 54 pp, I/12 pal, pluton działek ppanc. oraz tabor dywizyjny. Kolumna południowa miała maszerować po osi Piotrowe Pole-Rzechów-Michałów, a rozpoczęcie marszu przewidziano na godz. 1. W skład tej kolumny wszedł 52 pp (bez I baonu), 51 pp (bez III baonu), 12 pal (bez I dyonu), szwadron kawalerii dywizyjnej oraz reszta działek ppanc.

W związku z brakiem łączności z poszczególnymi oddziałami, zatarasowaniem leśnych dróg oraz ciemnościami utrudniającymi orientację ostatecznie kolumny marszowe sformowano z dużym opóźnieniem. Nie sformowana do końca kolumna północna ruszyła po północy. Na przedpolu natknięto się na Niemców, którzy otrząsnęli się już po walce z 3 DPLeg. I batalion 52 pp zaległ pod ogniem broni maszynowej przed Kotlarką, a III batalion 54 pp wycofał się pod ogniem artylerii na skraj lasu na północ od Maziarz. Dodatkowo chaos pogłębiły tabory które bez rozkazu ruszyły w kierunku zajętego przez Niemców Prędocina. Dostały się pod ogień z broni maszynowej i artylerii. W panice resztki taborów wycofały się w kierunku lasu, tarasując drogi którymi miała maszerować kolumna północna. Nie przygotowane należycie natarcie tej kolumny załamało się. W tym czasie do kolumny dotarł gen. Skwarczyński wraz z gen. Paszkiewiczem, który gdy poczuł się lepiej po przebytym właśnie zawale serca, objął ponownie dowództwo nad swoimi oddziałami. Obaj generałowie doszli do wniosku że jedynym wyjściem z sytuacji jest przeprowadzenia dziennego, regularnego natarcia na Prędocin przy wsparciu artylerii. Doszło również do zmiany na stanowisku dowódcy kolumny północnej, które objął na rozkaz gen. Skwarczyńskiego ppłk dypl. Kowalczewski. Rozpoczęto porządkowanie oddziałów i wymarsz na podstawy wyjściowe do dziennego natarcia.

Kolumna południowa również z dużym opóźnieniem dotarła na podstawy wyjściowe. Skraj lasu był pod ciągłym ostrzałem artyleryjskim. Planowany wypad 52 pp na pozycje artylerii niemieckiej w Grabowcu został anulowany około godz. 4 przez płk dypl. Łańcuckiego. Kolumna była nadal dość rozciągnięta. Około godz. 5 rozpoczęto ruch w kierunku Rzechowa. W pierwszej linii szedł II/52 pp, jako prawoskrzydłowy, a I/51 pp jako lewoskrzydłowy. Na prawym skrzydle w drugiej linii miał działać III/ 52 pp zawrócony z akcji na Grabowiec. Jako ubezpieczenie taborów od strony wschodniej działał II/51 pp. Ok. godziny 6 została zajęta Dobrawa. Do natarcia niespodziewanie przyłączył się III/ 7 ppLeg., który zawrócił spod Iłży. Odziały polskie uderzyły następie na las Aleksandrów który wzięto szturmem. Silny ogień artylerii niemieckiej i brak wsparcia ze strony własnej artylerii spowodowało iż z dużymi stratami natarcie kolumny południowej utknęło na przedpolu Rzechowa ok. godz. 8. Tak ten moment zapamiętał dowódca 1 plutonu I/51pp pchor. Józef Kogut: Rozgorzało piekło. Grad kul nieustannie padał na nasze oddziały. Niemcy mieli dobrze zorganizowaną obronę. Zapory ogniowe były trudne do przebycia. Strzelali do nas ogniem bocznym z dobrze zamaskowanych stanowisk. Niemiecka artyleria siała spustoszenie w naszych szeregach naszej strony słychach było tylko kilka działek o małej skuteczności ogniowej. Natarcie utknęło. Kryliśmy się w zagonie ziemniaków, ale pozostanie w miejscu byłoby dla nas klęską. Niemcy bezustannie ostrzeliwali pole skoncentrowanym ogniem broni maszynowej, artylerii i działek ppanc.

W czasie boju został śmiertelnie ranny kapelan 52 pp, kpl. rez. ks. Antoni Czwarka. Poszedł do natarcia razem z piechotą by nieść posługę padłym w boju żołnierzom. W ostatnich chwilach życia zdołał jeszcze napisać: Meldunek. Proszę zameldować Panu Generałowi Paszkiewiczowi, że zostałem ciężko ranny i służby dalej pełnić nie mogę, Kapelan 52 pp.

Godzinę później, tj. około godz. 6 ruszyło natarcie kolumny północnej. Wszystkie bataliony miały nacierać w jednej linii- III/ 54 jako prawoskrzydłowy, III/ 51 pp jako środkowy i I/52 pp jako lewoskrzydłowy. Całość miała być wspierana przez I/12 pal. Wkrótce po wyruszeniu do natarcia polskich batalionów artyleria niemiecka położyła silny ogień na skraj lasu starachowickiego. Natarcie początkowo rozwijało się pomyślnie. I/52 pp zdobył niemieckie pozycje przy drodze Iłża - Maziarze, gdzie rozbito również baterię dział plot. Poległ również dowódca I dywizjon 22 pułku artylerii przeciwlotniczej mjr Weisser. W ataku na bagnety zdobyto Podkońce i część Kolonii Rzechów, a po godz. 7 ruszono w kierunku m. Michałów. Patrole I/52 pp dotarły do szosy Iłża Michałów. Na południe od Piłatki I/52 pp okrążył niemiecki dywizjon artylerii. Impet polskiego natarcia spowodował iż niemiecka linia obrony zaczęła się łamać. Zauważono wycofywanie się Niemców ze wzgórza 246 i Piłatki.

Kontratak czołgów niemieckich

Przed godziną 8 doszło do zmiany sytuacji na polu walki. Po stronie niemieckiej do działań włączył się 67 batalion czołgów, liczący około 40-50 czołgów, z zadaniem wykonania kontrataku. Czołgi uformowane w kilku falach ruszyły ciaśniną na północ od Płus. Odziały polskie w zawiązku z małą ilością środków obrony ppanc. podjęły nierówną walkę. Największe straty poniósł I batalion 52 pp, który został rozbity. W odziały polskie wdała się panika, którą spotęgowało kilka samolotów niemieckich, które ostrzelały wycofujących się żołnierzy polskich. Poległo wielu dowódców i żołnierzy. Rozpoczął się powolny odpływ najpierw pojedynczych żołnierzy, potem coraz większych grup w stronę lasu. Wszystkie bataliony kolumny północnej do ok. godz. 9-tej znalazły się w lesie starachowickim.

Jedynym pododdziałem jakiemu udało się przebić przez szosę Iłża Lipsko był pluton ppor. Gniewka z II batalionu 52 pp. Podczas natarcia kolumny południowej dotarł on w pobliże Pasztowej Woli, gdzie został zatrzymany ogniem broni maszynowej. Mimo tego dowódca poderwał żołnierzy do szturmu. Było to całkowitym zaskoczeniem dla Niemców, dzięki czemu plutonowi udało się przebić do lasu małomierzyckiego. Pluton poniósł jednak duże straty, a wśród zabitych znalazł się ppor. Gniewek.

Fala odwrotowa ok. godz. 10 ogarnęła także kolumnę południową, mimo iż przed jej oddziałami pojawiły się nieliczne czołgi niemieckie. Około godz. 9.30 niemieckie czołgi wjechały do nie bronionej Iłży. Bitwa dobiegła końca.

Rozwiązanie 12 DP

Odziały polskie, które znalazły się w lesie starachowickim znajdowały się w rozsypce. Żołnierze byli zszokowani, głodni i przemęczeni. Wszystkie wsie na wschód od Iłży płonęły. Na skraju lasu oraz w północnej części leżały zwłoki żołnierzy oraz ludności cywilnej, która na czas bitwy schroniła się w lesie, koni, walały się sterty porzuconego sprzętu. Bez celu kręcili się zszokowani ranni i pozostawione bez opieki konie. Brakowało amunicji, żywności, a nawet wody, gdyż z powodu upalnego lata studnie w lesie były wyschnięte. Doszło do tego, że koniom trzeba było wydzielać wodę łyżkami. Około południa odbyła się narada wyższych dowódców. Gen. Skwarczyński podjął decyzję o rozwiązaniu dywizji i przebijaniu się w małych grupach za Wisłę. Obaj generałowie wkrótce po południu udali się w niewielkiej grupie za Wisłę. Oficjalnego rozwiązania dywizji dokonał dowódca artylerii dywizyjnej 12 DP płk Rawski o godz. 16.30. Rozkaz brzmiał: "Porobić zbiórki, ogłosić żołnierzom niemożliwość dalszej walki, powyjmować zamki z dział i poniszczyć sprzęt nie dający się zabierać, konie wyprządz i rozpuścić, sztandary zabrać lub zabezpieczyć. Przebijać się drobnymi oddziałami za Wisłę w kierunku Józefowa". Ciężko rannych odesłano furmankami w kierunku wojsk niemieckich. Przyjął ich na leczenie niemiecki szpital w Wierzbniku. Większość żołnierzy pomaszerowała gościńcem ostrowieckim na południe, a następnie w rejonie Miłkowskiej Karczmy i Kurzacz w lewo ku Wiśle.

Działania resztek 3 DP i 36 DPrez.

W tym samym czasie w lesie małomierzyckim zgromadziły się resztki pięciu batalionów z 3 DP, które docierały w różnym czasie i z różnych kierunków. Zmęczenie, a być może i upadek ducha wśród żołnierzy spowodował iż w lesie małomierzyckim nie doszło do scalenia i odtworzenia 3 DP. Żołnierze w małych grupkach przebijali się z różnym rezultatem za Wisłę.
W tym dniu przez pobojowisko pod Iłżą przemaszerowały resztki 36 DPrez., które dozbrajając się w rejonie Piotrowego Pola również ruszyły ku Wiśle.

Po bitwie

Czołgi niemieckie, które wjechały około godz. 9.30 do Iłży, po nie napotkaniu na swej drodze oddziałów polskich wycofały się na pozycje wyjściowe w rejonie Michałowa. Miasto częściowo płonęło. Na ulicach walała się porzucona broń i ekwipunek żołnierski oraz masa zniszczonych bądź porzuconych wozów. Oszołomieni mieszkańcy wyszli z ukryć. Część z nich udała się na niedzielne nabożeństwo. Około godz. 10 niespodziewanie nadleciały niemieckie samoloty, bombardując niebronione już miasto. Wybuchły nowe pożary min. na ulicy Podzamcze i Ratuszowej. Niebawem po nalocie do miasta wkroczyły oddziały niemieckie rozpoczynając 5 letni okres okupacji. Naprzeciw nim wyszła delegacja w skład której wszedł ks. Jan Ruczkowski, rabin oraz adwokat Jan Grubski, władający językiem niemieckim, który został wkrótce mianowany przez Niemców burmistrzem.

Od samego początku Niemcy rozpoczęli poszukiwania ukrywających się żołnierzy polskich. W tym celu wchodzili do domów, piwnic i strychów. Wielu żołnierzy WP, dzięki bezinteresownej pomocy iłżan, którzy udzielali im schronienia lub dawali cywilne ubrania uniknęło niewoli. Doktor Wiktor Bijasiewicz zatrudnił dwóch wojskowych jako salowych. Czesław Bednarczyk udzielał pomocy dwóm żołnierzom ukrywającym się w grobowcu na cmentarzu. Aptekarz Władysław Kulesza udzielał bezinteresownie pomocy rannym żołnierzom polskim. Przykładów takiego bezinteresownego i w większości przypadków anonimowego bohaterstwa nie sposób  w pełni wymienić.

W ostatniej stodole na Kotlarce po lewej stronie przy drodze prowadzącej na św. Franciszka znajdował się polski punkt opatrunkowy. Po bitwie znalazło się w nim wielu rannych. Warunki pozwalały tylko na wykonywanie podstawowych zabiegów. Zmarłych z ran żołnierzy pochowano przy Kościółku św. Franciszka. Leszek Siemion w książce Iłża pamiętna klęska podaje iż był to punkt opatrunkowy I batalionu 52pp, w którym po ucieczce sanitariuszy pozostał tylko lekarz batalionowy i 14 rannych. Ranni zostali dobici przez żołnierzy Wehrmachtu bagnetami, a lekarz zastrzelony.

Polegli

Gdy sytuacja unormowała się Niemcy przystąpili do zbierania broni oraz do pochówku poległych. Do czynności tych wykorzystano miejscową ludność. Zabitych Niemców pochowano na Nowym Cmentarzu w Iłży, obecnie mogiła ta nie istnieje. We wspomnieniach Mariana Langera, autora książki Lasy i Ludzie można znaleźć informację iż autor doliczył się 87 grobów niemieckich. Zauważa on również iż nie był to pełen obraz strat niemieckich, gdyż w celu zatarcia swych strat pod Iłżą wielu poległych żołnierzy niemieckich odesłano do Rzeszy. W żadnej innej publikacji nie znalazłem danych określających straty niemieckie poza ogólnym stwierdzeniem iż były one duże. Polegli żołnierze z 22 pułku artylerii plot. zostali wyszczególnieni w rozkazie dziennym  dowódcy Luftwaffe Hermana Goringa z 23 września 1939: liczni oficerowie, podoficerowie i szeregowcy zginęli śmiercią bohaterów. Ich bohaterskiemu oporowi zawdzięcza się, że bitwa została zwycięsko zakończona.

Poległych żołnierzy polskich pochowano w mogiłach zbiorowych na cmentarzu w Iłży, cmentarzu "Panny Marii", w lesie Aleksandrowskim, przy kościółku św. Franciszka oraz kilku mniejszych mogiłach na terenie walk. Część poległych na Piłatce została pochowana w tymczasowej mogile na przeciwko gospodarstwa Godziszów, w późniejszym czasie zostali przeniesieni na cmentarz w Iłży. Ze wspomnień mieszkańców wynika iż w przeciwnieństwie do poległych Niemców, których zbierano i pochowano bardzo szybko, poległych Polaków ze względu na zakaz niemiecki zaczęto grzebać dopiero kilka do kilkunastu dni po bitwie. Na podstawie wykazu mogił straty polskie należy ocenić na około 300 zabitych. Ze wspomnień wynika iż nie wszyscy zabici żołnierze polscy zginęli w walce. Niemcy dobijali rannych na pobojowiskach, rozstrzeliwano również jeńców.
Świadkiem takiego wydarzenia był Mieczysław Ziewiecki mieszkaniec wsi Piotrowe Pole: Przyprowadzili do mojego ojca na podwórze trzech polskich jeńców i kazali im dać jeść. Matka wyniosła na podwórze trochę zsiadłego mleka. Kazali im siąść na chojaku, co leżał na ziemi, i jeść. Patrzyli jak jedzą. Potem naszych na oczach zastrzelili wszystkich. Dwóch w głowę , jednego w serce.
Podobną zbrodnię z 10 września opisuje Marian Langer. Niemiecki pluton, maszerujący przez Murowankę w kierunku Ostrowca, zbierał po drodze napotkanych ludzi. Gdy dotarł do miejsca gdzie leżał zabity Niemiec (w starciu z żołnierzami WP), któremu przyglądało się kilka osób w tym dwóch polskich nieuzbrojonych żołnierzy, dowódca plutonu kazał ustawić na środku gościńca zebranych ludzi w dwuszeregu oraz kazał ustawić karabin maszynowy z boku, tak by mógł strzelać do ludzi wzdłuż szeregu. Widząc na co się zanosi Józef Pasternak rzucił się do ucieczki. Możliwe że żołnierze strzelali z zanim tak aby mógł się uratować. W każdym razie udało mu się zbiec. Pozostali zostali rozstrzelani. Miejscowych ludzi rodziny odnalazły i zabrały na cmentarze. Pozostały tylko obok siebie przy gościńcu, po stronie wschodniej, dwa groby nieznanych polskich żołnierzy.

Latem 1940 roku na pobojowisko zaczęły przyjeżdżać rodziny poległych szukając grobów swoich najbliższych, niekiedy ekshumując i zabierając ze sobą bliskich do swoich miejsc zamieszkania.

Jeńcy

Jeńców polskich gromadzono w Ostrowcu Świętokrzyskim. Znajdował się tutaj punkt zborny skąd jeńców wysyłano do właściwych obozów jenieckich. Z relacji mieszkańców wiadomo iż Niemcy dokonywali segregacji na żołnierzy pochodzenia polskiego i ukraińskiego. Pierwsi trafiali do obozów, drugich zwalniano do domów. Z momentem pójścia do niewoli wiąże się taka oto zasłyszana opowieść. Odział polski zbliżył się do skraju lasu w rejonie Ostrowca. Dowodzący oficer ocenił iż nie można kontynuować dalszej walki, rozkazał zniszczyć lub ukryć broń oraz udać się żołnierzom w kierunku linii niemieckich w celu poddania się. Sam jednak nie mógł znieść hańby niewoli i odebrał sobie życie na skraju tegoż lasu.

Pobojowisko

Całe pobojowisko było usłane porzuconym lub zniszczonym sprzętem wojskowym. Jadąc drogą Lubienia-Marcule widziało się popalone samochody osobowe leżące w rowach oraz przewrócony polski samochód pancerny. Najwięcej jednak broni i innego sprzętu znajdowało się w kompleksie leśnym wokół Piotrowego Pola. Pomimo zakazu poruszania się po lesie pod groźbą śmieci wielu wabiły pozostawione w lesie tabory 12 DP pełne przydatnych rzeczy takich jak maszyny do szycia, sprzęt ślusarski, kuźnie polowe oraz mnóstwo rozpuszczonych przez żołnierzy koni. Ryzykując życiem w przypadku napotkania patrolu niemieckiego wyprawiali się po nie także mieszkańcy odleglejszych wiosek i miejscowości województwa kieleckiego. Szczególnym powodzeniem cieszyły się pięciokilowe szynki konserwowe zgodnie z napisem na etykiecie przeznaczone na eksport do Wielkiej Brytanii. Wszędzie można było spotkać porzuconą broń, amunicję, stosy pocisków artyleryjskich, masek i hełmów. W rejonie Murowanki na całej długości gościńca ostrowieckiego leżały setki hełmów sprawiających wrażenie przechodzących przez drogę olbrzymich żółwi. W lesie znalazło się również sporo porzuconych samochodów ciężarowych i osobowych oraz ciągników od dział. Cześć sprzętu została zniszczona przez żołnierzy polskich. Tak stało się z samochodami przewożącymi amunicję w rejonie Kruków gdzie do dziś można zauważyć rozerwane łuski oraz części samochodów, czy z ciężarówką wioząca amunicję i zapasowe lufy do armat plot. 40 mm która została podpalona przez obsługę pod Klepaczami - przez kilka godzin trwała kanonada pękających pocisków.

Niemcy natychmiast po bitwie rozpoczęli zbieranie broni i sprzętu z pobojowiska. Za ukrywanie takowego groziła najwyższa kara - śmierć. Zebrany z pobojowiska sprzęt i broń gromadzono w wyznaczonych do tego miejscach. Na podstawie archiwalnych zdjęć oraz relacji mieszkańców udało się ustalić, że zdobyczną broń polską gromadzono w pobliżu Urzędu Gminy w Błazinach Dolnych oraz na rynku w Grabowcu.

Nie wszyscy żołnierze  po bitwie złożyli broń lub wymaszerowali za Wisłę. Jeszcze przez pewien czas w lasach starachowickich pozostawały umundurowane i uzbrojone grupy żołnierzy WP, którzy nie zaprzestali walki z wrogiem. Marian Langer tak wspomina jedną z takich grup: Ukrywająca się grupa polskich żołnierzy topniała. Kilku pozostałych zbudowało sobie schron w zagajniku, w odległości około 1500 m na północny wschód od Kitowi. Chodzili i jeździli wojskowymi rowerami po lasach, umundurowani i w pełnym uzbrojeniu. Nie wdawali się w długie rozmowy z napotkanymi gajowymi lub ludźmi ze wsi, nic nie mówiąc na swój temat. Działalności swojej nie zaprzestali, zabezpieczając nadal porzuconą w lasach broń i likwidując małe niemieckie patrole, ale w taki sposób aby nie było represji na mieszkańcach lasów. Pod koniec września włożyli cywilne ubrania i wyjechali w nieznane. Zmusiła ich do zaniechania dalszej działalności zdrada gajowego Zagwożdżona, u którego Niemcy znaleźli podczas rewizji dwa karabiny. Gajowy tłumaczył się że pozostawili je polscy żołnierze poprzedniego dnia. Niemiecki oficer dał gajowemu warunek. Jeśli zdradzi miejsce pobytu żołnierzy będzie miał darowane życie. Gajowy miał żonę i  dwoje dzieci, nie chciał ich osierocić. Zgodził się na niemiecki warunek. Liczył że żołnierze będą w terenie i wskazany schron będzie w tym czasie pusty. Będąc z żołnierzami w bliskim kontakcie gajowy orientował się w ich rozkładzie zajęć. Dostarczający tym żołnierzom cywilne ubrania Julian Listek z Boru Kunowskiego stwierdził iż byli z jednostki wojskowej stacjonującej w Częstochowie. Byli to major, porucznik, plutonowy i strzelec.
Już wkrótce po bitwie, zanim powstały pierwsze organizacje, rozpoczęło się zbieranie i ukrywanie broni na potrzeby powstającego ruchu oporu.

Hubal pod Iłżą

To dość mało znane wydarzenie miało miejsce w pierwszej dekadzie października. Major Dobrzański-Hubal zjawił się w czasie swojego przemarszu w kierunku granicy węgierskiej w leśniczówce Klepacze. Odział przebywał w Klepaczach 48 godzin, gdzie wydatnej pomocy udzielił mu leśniczy Marian Langer. W tym czasie w pobliskiej gajówce i leśniczówce wypiekano chleb dla żołnierzy na drogę. Trzeciej nocy oddział ruszył w dalsza drogę, jadąc w kierunku stacji Kunów. Prowadzony na końcu kolumny biały koń, należał jak mówili Hubalczycy, do marszałka Polski Edwarda Śmigłego Rydza.

  1. Bednarczyk Adam, Iłżecki wrzesień 1939
  2. Bednarczyk Adam, Wspomnienia o generalne Stanisławie Tatarze
  3. Bekker Cajus, Atak na wysokości 4000, Warszawa 1999
  4. Bitwa pod Iłżą 8-9 września, red. Antoni Dąbrowski
  5. Iłża monografia rozwoju społeczno-gospodarczego, Biuletyn kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego, Radom 1979
  6. Langer Marian, Lasy i Ludzie, Warszawa 1993
  7. Odziemkowski Janusz, 8 pułk piechoty Legionów, Pruszków 1993
  8. Protokół z ekshumacji zwłok żołnierzy i partyzantów poległych w latach 1939-1945 w walkach z hitlerowskim okupantem
  9. Przewodnik po miejscach pamięci narodowej w Iłży i okolicy, red. Krzysztof Kozera, Iłża 1992
  10. Siemion Leszek, Iłża pamiętna klęska, Lublin 1970
  11. Wójcik Ryszard, Szklane oczy Klio, Warszawa 1986
  12. Wróblewski Jan, Armia "Prusy" 1939, Warszawa 1986
  13. Zarzycki Piotr, Południowe Zgrupowanie Armii "Prusy" we wrześniu 1939 roku, Warszawa 2001
  14. Zarzycki Piotr, 12 Kresowy Pułk Artylerii Lekkiej, Pruszków 1998
  15. Zachuta Leszek, 51 pułk piechoty Strzelców Kresowych im. Giuseppe Garibaldiego, Pruszków 1992
  16. Zioło Leszek, Starachowicki wrzesień, Warszawa 1986
  17. Zioło Leszek, Spóźniony odwrót, Warszawa 1987
  18. Żelewski Henryk, Dzieje bojowe 8 Pułku Piechoty Legionów w walkach obronnych 1939 r., Lublin 1984

Bitwa pod Iłżą 8 i 9 września 1939 roku zapisała się jako jedna z większych i krwawych bitew kampanii wrześniowej. Bitwa obfitowała w dramatyczne zwroty i była odzwierciedleniem typowej sytuacji z kampanii wrześniowej, gdy przemęczony piechur polski w ciągu dnia twardo stawiał opór zmotoryzowanym i dobrze wyposażonym oddziałom niemieckim by następnie przejść do natarcia w celu wywalczenia sobie dalszej drogi. W bitwie tej żołnierz polski wykazał się bezprzykładnym bohaterstwem, starając się wykonać rozkaz który we wrześniu 1939 roku był niemożliwy do wykonania - obrony Ojczyzny.

Celem tego opracowania jest przedstawienie bitwy, ludzi i wydarzeń z nią związanych a także pamiątek jakie po niej pozostały. Materiał opracowałem na podstawie dostępnej literatury, wspomnień mieszkańców a także własnej wiedzy na temat bitwy.

 

Tomasz Gliński: tg13@wp.pl
Artykuł jest opublikowny na stronie: http://www.51pp.ilza.info/

« cofnij

space

Zachowaj przeszłość
Nie pozwól aby wspomnienia Twoich bliskich uległy zapomnieniu, a rodzinne archiwum bezpowrotnie przepadło! Spisz relacje swoich bliskich, zeskanuj zdjęcia i dokumenty, a my je opublikujemi i zachowamy dla przyszłych pokoleń.
Rekrutacja do naszej załogi!
Jeżeli interesujesz się historią kampanii wrześniowej, uzbrojeniem, itp. i chciałbyś spróbować swoich sił w pisaniu artykułów na tematy z nimi związane, to skontaktuj się z nami. 
 
Tagi: obrona Warszawy rekonstrukcje 1939 katyń agresja zsrr bitwa pod Mławą bitwa nad Bzurą bitwa pod Mokrą bitwa pod Wizną obrona Westerplatte bitwa w Borach Tucholskich bitwa pod Kockiem 7tp tks kalendarium 1939 bitwa pod Szackiem i Wytycznem organizacja Wojska Polskiego 1939 uzbrojenie niemieckie 17 września uzbrojenie zsrr
 
space
Kampania Wrześniowa 1939 Copyright © 1997-2018      Mapa portalu   |   Kontakt   |   § Zastrzeżenia prawne 
space